Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στον συστημικό τρόπο σκέψης με πρωταρχικό στόχο την παροχή θεωρητικών και εννοιολογικών εργαλείων και εφαρμοσμένων μοντέλων μη αναγωγιστικής προσέγγισης, μελέτης, ανάλυσης, και περιγραφής συστημάτων. Έμφαση δίνεται στην αναγκαιότητα της συστημικής θεωρίας και σκέψης στην σχεδιαστική διεργασία.
- Εισαγωγή στη γενική έννοια του συστήματος: κλειστά/ανοικτά συστήματα, υπερσύστημα / υποσύστημα
- Έννοια του συστήματος και πως αυτό συνεισφέρει στη σχεδίαση (design). [Σχετιζόμενες έννοιες: περιβάλλον, ολιστικότητα, ταξινόμηση, κλειστότητα, ισομορφισμός]
- Καταστάσεις περιγραφής και η δομή ενός συστήματος: καταστάσεις, διακριτά και συνεχή συστήματα, χώροι καταστάσεων, οι έννοιες της ποικιλίας και του περιορισμού, εντροπία, πληροφορία, δυναμική συστήματος, πιθανότητα, μακρο-κατάσταση, αρνητική εντροπία (negentropy), αιτιότητα, κυκλική σχέση αιτίας/αιτιατού, αυτό-αναφορά, κατευθυντικότητα, ισοπεράτωση, σκοπός
- Συστημική προσέγγιση – Αναλυτική/Μηχανιστική προσέγγιση [πολυπλοκότητα (complexity), περιπλοκότητα (complication / perplexity), αναγωγισμός (reductionism), επαναληπτικότητα (repeatability), ανατροπή και ανασκευή της θεωρίας (theory refutation), συστημική διάκριση], η έννοια του παρατηρητή, Κυβερνητική πρώτης τάξης, Κυβερνητική δεύτερης τάξης, Κονστρουκτιβισμός
- Έλεγχος, Μηχανισμοί ελέγχου, Ιεραρχίες ελέγχου, Νόμος της Αναγκαίας Ποικιλίας
- Οργάνωση, αυτό-οργάνωση, ομοιόσταση, δυναμική αυτο-ρύθμιση, μη-γραμμικότητα, ελκυστήρας (attractor), λεκανοπέδια (Basins), αρχή της επιλεκτικής διατήρησης, αρχή της αυτο-καταλυτικής ανάπτυξης
- Ανάδυση (emergence), κατερχόμενη σχέση αιτίου-αιτιατού, προσαρμογή, αρχή της απαραίτητης ποικιλίας, εξέλιξη
- Πολυπλοκότητα
- Αυτοποίηση
- Θεωρία αυτόνομων συστημάτων
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες θα μπορούν να:
α). Να αντιλαμβάνονται την σημασία κομβικών θεωρητικών και εφαρμόσιμων εννοιών που αφορούν στο αντικείμενο του μαθήματος.
β). Κατανοούν την αναγκαιότητα της συστημικής σκέψης και τις έννοιες και αρχές της ειδικά στο χώρο του Design.
γ). Να αναγνωρίζουν, να διερευνούν, να αναλύουν και να κατανοούν βασικές διαστάσεις της πολυπλοκότητας των συστημάτων όπου κυριαρχεί η ανθρώπινη αλληλεπίδραση, όπως οι χώροι της σχεδίασης.
δ). Γνωρίζουν τη συστημική θεωρία και τις μεθοδολογίες και τα εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διάφορες περιοχές όπου απαιτείται και ειδικότερα στο design.
ε). Να αναλύουν και να διαχειρίζονται προβλήματα που δεν έχουν καλές λύσεις με αναγωγιστικές προσεγγίσεις ώστε να υποστηρίζουν τη σχεδιαστική διεργασία.
στ). Να αναπτύξουν σημαντικά θεωρητικά και εφαρμόσιμα εφόδια που είναι απαραίτητα στην υποστήριξη της πολυπλοκότητας της σχεδιαστικής διεργασίας.
- Jackson M. C. (2019). Critical Systems Thinking and the Management of Complexity. Wiley
- Μαυροφίδης Θ., (2018). Κοινωνία και Σύστημα: Εισαγωγή στη σύγχρονη συστημική θεωρία, Πατάκης: Αθήνα
- Mingers J. 2014. Systems Thinking, Critical Realism and Philosophy: A Confluence of Ideas. Routledge: New York.
- Willke, H. (1997). Εισαγωγή στη συστημική θεωρία. ΚΡΙΤΙΚΗ