H γνωστική επιστήμη ως ένα ευρύ πεδίο έρευνας που χρησιμοποιεί πόρους από τη ψυχολογία, τη φιλοσοφία, τη γλωσσολογία, την τεχνητή νοημοσύνη και την νευροεπιστήμη αποσκοπεί στην περιγραφή του τρόπου ανάπτυξης/ εξέλιξης της γνώσης και την ανάδυση ενός μοντέλου λειτουργίας της ανθρώπινης σκέψης. Στα πλαίσια του μαθήματος της γνωστικής επιστήμης, δίνεται έμφαση στην κατανόηση της νοητικής δραστηριότητας όπως αυτή αναδύεται στο πραγματικό πλαίσιο δράσης.
Κύριοι θεματικοί άξονες του μαθήματος αποτελούν οι θεωρίες δραστηριότητας, γνωστικής ανάπτυξης και οι θεωρίες σχετικά με τη φύση της νόησης (θεωρίες γνωστικισμού – θεωρίες ενσώματου γιγνώσκειν) μέσα από τις οποίες εξετάζονται οι έννοιες όπως γνωστικό σχήμα, αναπαραστάσεις, καταστασιακή δραστηριότητα καθώς επίσης και τα φαινόμενα μάθησης, αναστοχαστικής σκέψης-δράσης, παραγωγικής και επαγωγικής σκέψης, κοινωνικής νόησης, εστιάζοντας το ενδιαφέρον στα τεχνήματα που χρησιμοποιούνται και δημιουργούνται από τους ανθρώπους στο εκάστοτε πλαίσιο δράσης.
Στα πλαίσια του μαθήματος, δίνεται έμφαση στην κατανόηση της νοητικής δραστηριότητας όπως αυτή αναδύεται στο πραγματικό πλαίσιο δράσης.
Οι θεματικές ενότητες του μαθήματος περιλαμβάνουν:
- Εισαγωγή: Ιστορία της Γνωστικής Επιστήμης
- Μάθηση και μνήμη
- Σχήματα για δράση πριν τη δράση
- Νοητικές αναπαραστάσεις
- Άδηλη γνώση
- Αντίληψη και δράση
- Ενσώματο γιγνώσκειν
- Η νόηση στην καθημερινή ζωή
- Η ανθρώπινη σκέψη και δράση μέσα στον κόσμο
- Η δραστηριότητα και το τέχνημα
- Μοντελοποίηση με λειτουργικά μορφώματα τεχνημάτων
- Κοινότητες εργασίας και πρακτικές
Οι φοιτητές είναι σε θέση να:
- Περιγράψουν τα διαφορετικά επίπεδα διαστρωμάτωσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς σύμφωνα με το ερμηνευτικό πλαίσιο τριών κύριων προσεγγίσεων (συμπεριφορισμός, γνωστική θεωρία και θεωρίας της δραστηριότητας), για την αναγνώριση της διαδικασία γέννησης και οικειοποίησης τεχνημάτων, και κατ’ επέκταση της παρατηρούμενης συμπεριφοράς
- Προσδιορίσουν τις έννοιες «αντικείμενο» (παρόν-ανά-χείρας, έτοιμο-ανά-χείρας), «τέχνημα» και «σύμπλεγμα τεχνημάτων» ως σημεία αφετηρίας για την προσέγγιση πολύπλοκων φαινομένων όπως η συνείδηση και η προθετικότητα
- Διεξάγουν φυσική παρατήρηση μιας επιτελούμενης δραστηριότητας, γνωρίζοντας πως να σχεδιάσουν το πρωτόκολλο έρευνας καθώς επίσης και να προσδιορίσουν τα κατάλληλα μέσα καταγραφής βάσει της κατανόησης των απαιτήσεων, ιδιαιτεροτήτων κάθε πεδίου μελέτης
- Αναλύσουν φαινομενολογικά τη δραστηριότητα των ανθρώπων, με τη χρήση video, με σκοπό την αναγνώριση μοτίβων συμπεριφοράς και των «μονάδων ανάλυσης» των εν λόγω μοτίβων
- Μοντελοποιήσουν τη νοητική δραστηριότητα και τους τρόπους επίτευξης συγκεκριμένων στόχων, με απώτερο σκοπό τη σχεδίαση «ενιαίων γνωστικών συστημάτων»
- Μερλώ-Πόντυ, Μ. (2016). Φαινομενολογία της Αντίληψης. Κ. Καψαμπέλη (μετ.). Αθήνα: Νήσος.
- Vygotsky, L.S. (1997). Νους στην Κοινωνία: Η ανάπτυξη των Ανώτερων Ψυχολογικών Διαδικασιών. Σ. Βοσνιάδου (επιμ.). Αθήνα: Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός.
- Hutchins, E. (1995). Cognition in the Wild. London: The MIT Press.
- Shapiro, L.A. (2011). Embodied Cognition. New York, NY: Routledge.
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
- Cognitive Science
- Trends in Cognitive Science