Στο μάθημα αυτό μελετώνται από τους φοιτητές οι έννοιες και η αναγκαιότητα της Σχεδίασης για Όλους, η ανάγκη για ευαισθητοποίηση, καθώς και οι αξίες, οι αρχές, οι διεθνείς συστάσεις και οι κατευθυντήριες γραμμές για την Σχεδίαση για Όλους. Έμφαση δίνεται στα θέματα που σχετίζονται με την προσβασιμότητα σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), όπως προσβάσιμο περιεχόμενο, προσβάσιμη είσοδο και έξοδο συστημάτων πληροφορικής. Επίσης, μελετώνται νέες μορφές αλληλεπίδρασης με ΤΠΕ, διαδικασίες, αρχές και παραδείγματα καινοτόμων αλληλεπιδράσεων μεταξύ ανθρώπου και υπολογιστή, καθώς και μεθόδους και τεχνικές σχεδίασης προσβάσιμων ανθρωποκεντρικών συστημάτων.
Το μάθημα Σχεδίαση για Όλους αναφέρεται σε ένα ήθος σχεδίασης που επιχειρεί να σχεδιάσει λύσεις που δεν αποκλείουν ανθρώπους. Η Σχεδίαση για Όλους εμπλουτίζει το Design brief, με αποτέλεσμα μια πιο στιβαρή σχεδιαστική λύση. Συχνά αποτελεί κίνητρο και έμπνευση για καινοτόμα σχέδια. Το περιεχόμενο του μαθήματος ακολουθεί τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα προγράμματα σπουδών για το Σχεδίαση για Όλους και περιλαμβάνει οκτώ θεματικές ενότητες. Οι τέσσερις πρώτες έχουν γενικό χαρακτήρα όσον αφορά στο θέμα της Σχεδίασης για Όλους και οι δεύτερες τέσσερις αφορούν τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Επτά από αυτές τις ενότητες είναι σύνολα γνώσεων και το ένα είναι ένα σύνολο δεξιοτήτων. Αναλυτικά αυτά είναι:
Γενικά σύνολα γνώσεων
- Τι είναι η Σχεδίαση για Όλους? μια συζήτηση για το τι εννοείται και τι καλύπτεται από το μάθημα.
- Σχεδίαση για την ευαισθητοποίηση όλων: κατανόηση των αισθητηριακών, κινητικών και γνωστικών περιορισμών, με προσομοίωση της εμπειρίας.
- Γιατί Σχεδίαση για Όλους? μια εξέταση των ηθικών και δεοντολογικών, δημογραφικών, κοινωνικοοικονομικών, κανονιστικών και σχεδιαστικών λόγων.
- Συστάσεις. (Εξέταση αρχών, προτύπων, κατευθυντήριων γραμμών, βέλτιστων πρακτικών).
Υπάρχει ένα σύνολο δεξιοτήτων που προσφέρεται επίσης,
- Δεξιότητες επικοινωνίας για διαφορετικά ακροατήρια Οι αντιπροσωπευτικές θεματικές ενότητες που αφορούν τις ΤΠΕ, τα θέματα είναι:
- Προσβάσιμο περιεχόμενο: κατανόηση του τρόπου με τον οποίο γίνεται αντιληπτή η πληροφορία και των διαφόρων μορφών που λαμβάνει, συμπεριλαμβανομένης της προσβασιμότητας στον ιστό, της προσβασιμότητας εγγράφων, προσβάσιμων εφαρμογών για κινητά.
- Προσβάσιμη είσοδος και έξοδος: διερεύνηση τεχνολογιών και στυλ αλληλεπίδρασης για επικοινωνία μέσω συσκευών με υπολογιστικές δυνατότητες .
- Νέα παραδείγματα αλληλεπίδρασης. Κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι νέες τεχνολογίες (π.χ. ρομποτική) και οι νέες χρήσεις τεχνολογιών αλλάζουν το τοπίο των ΤΠΕ και τι σημαίνει αυτό για το Σχεδίαση για Όλους
- Μέθοδοι σχεδίασης με επίκεντρο τον χρήστη για χρήστες με μεγαλύτερη ηλικία και άτομα με ειδικές ανάγκες. Αυτή η μονάδα επανεξετάζει τις μεθόδους σχεδίασης που βασίζονται στον χρήστη και τις οποίες οι φοιτητές έχουν ήδη διδαχθεί σε άλλα μαθήματα ‘Αλληλεπίδραση Ανθρώπου-Υπολογιστή’ και ‘Διαδραστική Σχεδίαση’. Στηρίζεται σε αυτές τις γνώσεις για να εξετάζουν τον τρόπο σχεδίασης για μεγαλύτερη ποικιλία χρηστών, όσον αφορά την κατανόηση των αναγκών και των απαιτήσεων καθώς και τον σχεδίαση και τη διεξαγωγή των αξιολογήσεων.
Το μάθημα ευθυγραμμίζεται με τις Συστάσεις της ΕΕ για τα προγράμματα σπουδών στη Σχεδίασή για Όλους για σχεδιαστές και μηχανικούς. Αυτό είναι σημαντικό καθώς η Σχεδίασή για Όλους εφαρμόζεται σε διαφόρους κλάδους Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές
- έχουν κατανοήσει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων σχετικά με της Σχεδίαση για Όλους εν γένει και ειδικότερα ως προς τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ).
- έχουν καλή κατανόηση της σημασίας του ήθους της Σχεδίασής για Όλους και του ρόλου της στην σχεδίαση προϊόντων, συστημάτων και υπηρεσιών
- είναι εξοικειωμένοι με μια σειρά διαθέσιμων βοηθητικών τεχνολογιών (Assistive Technologies) όσον αφορά στις δυνατότητές τους και τους περιορισμούς τους
- είναι ικανοί να ενσωματώσουν τα σύνολα γνώσεων και να μπορέσουν να επιτύχουν την αναγνώριση, την κατανόηση και την ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης προβληματικών καταστάσεων για να αποτρέπουν τον αποκλεισμό συνάνθρωπων από την χρήση προϊόντων, συστημάτων και υπηρεσιών.
- είναι ικανοί να εφαρμόζουν σωστά τις αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές της Σχεδίασής για Όλους σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων, συστημάτων και υπηρεσιών
- έχουν αναπτύξει μια κριτική κατανόηση των καθιερωμένων εργαλείων και τεχνικών καθώς και διεθνών προτύπων που υποστηρίζουν την σχεδίαση και την αξιολόγηση προϊόντων, συστημάτων και υπηρεσιών που βασίζονται σε ΤΠΕ, ώστε να είναι προσβάσιμα σε ένα ευρύ φάσμα χρηστών χωρίς την ανάγκη εξειδικευμένων προσαρμογών
- είναι ευαισθητοποιημένους και έχουν απόκτηση δεξιότητες για να κάνουν παρουσιάσεις και να επικοινωνούν αποτελεσματικά με το κοινό με τρόπο που να αντιμετωπίζει τα προβλήματα που παρουσιάζουν άτομα με ποικίλους αισθητικούς, κινητικούς και νοητικούς περιορισμούς
- είναι σε θέση να εργαστούν προληπτικά και να λάβουν μέτρα ώστε να μην δημιουργηθούν εμπόδια στην σχεδίαση νέων προσβάσιμων προϊόντων, συστημάτων και υπηρεσιών.
Εγχειρίδια του μαθήματος:
- Κουτσαμπάσης Π. (2015) Αξιολόγηση Διαδραστικών Συστημάτων με Επίκεντρο τον Χρήστη: Ευχρηστία, Προσβασιμότητα, Συνεργατική Εργασία, Εμπειρία του Χρήστη. Ελληνικά Ακαδημαϊκά Συγγράμματα και Βοηθήματα. Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. *ιδιαίτερα τα κεφ. Α και Β.* (Ευδοξος)
- Clarkson, P.J., Coleman, R., Keates, S. and Lebbon, C. – editors (2003) Inclusive design: design for the whole population. Springer-Verlag: London
- Pullin, G. (2009): Design Meets Disability. MIT Press.
- Stephanidis, C. (ed) (2009): The Universal Access handbook. CRC Press Taylor & Francis Group.
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
- Journal of Universal Access in the Information Society (UAIS) Springer
Επιλογή ακαδημαϊκών άρθρων για το γενικό θέμα του Design for All.
- Petrie H. & Darzentas, J. (2017) Older people and robotic technologies in the home: perspectives from recent research literature. In Proceedings 10th International Conference on PErvasive Technologies Related to Assistive Environments (PETRA '17). ACM, 29-36. DOI: https://doi.org/10.1145/3056540.3056553
- Langdon, P., Johnson, D. Huppert, F, Clarkson P. J. (2015) A framework for collecting inclusive design data for the UK population, Applied Ergonomics pp318-324
- Sangelkar, S., Cowen, N., & McAdams, D. (2011) User Activity-product function association based design rules for universal products, Design Studies, 33, 85-110.
- Law, C. M., Jaeger, P. T & McKay, E. (2010) User-centered design in universal design resources? A systematic examination of universal design resources: part 1, heuristic evaluation Universal Access in the Information Society 9(4): 327-335 (2010)
- Petrie, H. & Power, C. (2012) What do users really care about?: a comparison of usability problems found by users and experts on highly interactive websites Proceedings of Human Factors in Computing Systems pp.2107-2116
- Bieling, Tom (2010): Dis/Ability teaches Design; in DRS international Conference Proceedings: Design and Complexity; Proceedings of Conference of Design Research Society; Montreal available online from www.designresearchsociety.org
- Smith, K. (2012)Universal life: the use of virtual worlds among people with
- disabilities Journal of Universal Access in the Information Society, 11 (4), pp 387-398
- Reed, D. Monk, A. (2011) Inclusive design: beyond capabilities towards context of use Journal of Universal Access in the Information Society 10 (3), pp 295-305
- Mourouzis, A. M. Antona, & C. Stephandis (2011)A diversity-sensitive evaluation method Journal of Universal Access in the Information Society, 10, (3) pp 337-356
- Fajardo, I., Cañas,J.J. Salmerón, L. & Abascal, J.(2009) Information structure and practice as facilitators of deaf users' navigation in textual websites. Behaviour & IT 28(1): 87-97 (2009)